Inhoudsopgave
Wat is PFAS? Het zijn “per- en polyfluoralkylstoffen”, een groep chemische stoffen die fluor bevatten. Ze worden vaak aangeduid als “eeuwigdurende chemicaliën” vanwege hun persistente eigenschappen in het milieu en het vermogen om niet af te breken in de natuur. PFAS zijn synthetische chemicaliën die in veel industriële en consumentenproducten worden gebruikt vanwege hun water-, vet- en vuilafstotende eigenschappen. Enkele bekende voorbeelden van PFAS zijn perfluoroctaanzuur (PFOA) en perfluoroctaansulfonaat (PFOS).
PFAS worden gebruikt in een breed scala aan toepassingen, waaronder waterdichte kleding, tapijten, meubels, voedselverpakkingen, blusschuimen en meer. Ze worden ook gebruikt in industriële processen en kunnen aanwezig zijn als bijproducten van bepaalde productieactiviteiten.
Waarvoor worden PFAS(Per- en polyfluoralkylstoffen ) gebruikt?
PFAS hebben handige eigenschappen: ze zijn onder andere water-, vet- en vuilafstotend. Ze zitten in verschillende producten. Bijvoorbeeld in smeermiddelen, voedselverpakkingsmaterialen, blusschuim, anti-aanbaklagen van pannen, kleding, textiel en cosmetica. Ook worden ze gebruikt in verschillende industriële toepassingen en processen.
Welke schadelijke eigenschappen hebben PFAS?
Van een aantal PFAS is bekend dat ze ongewenste eigenschappen hebben. Dit zijn bijvoorbeeld PFOS(perfluoroctaansulfonaten) en PFOA(perfluoroctaanzuur ). Ook over de ongewenste eigenschappen van GenX-stoffen is steeds meer informatie beschikbaar. Wat is PFAS? Van deze stoffen is bekend dat ze:
- Niet of nauwelijks afbreken in het milieu (ze zijn persistent)
- Schadelijke effecten kunnen geven in mensen en het milieu (ze zijn toxisch)
- Zich gemakkelijk en snel verspreiden in het milieu (ze zijn mobiel) en/of
- Ophopen in het menselijk lichaam, in dieren en planten (ze zijn bioaccumulerend)
Maar wat is PFAS dan wel? Is het alleen slecht?
Hoewel PFAS nuttige eigenschappen hebben, hebben ze ook potentiële gezondheidsrisico’s. Sommige studies hebben aangetoond dat blootstelling aan hoge niveaus van bepaalde PFAS-verbindingen verband kan houden met nadelige gezondheidseffecten, waaronder schade aan de lever, het immuunsysteem, de voortplanting en de ontwikkeling. Bovendien zijn sommige PFAS-verbindingen persistent en kunnen ze zich ophopen in het milieu en in levende organismen, inclusief de mens.
Vanwege de bezorgdheid over de potentiële schadelijke effecten van PFAS, zijn er in veel landen regels en richtlijnen opgesteld om de blootstelling aan PFAS te beperken en het gebruik ervan te reguleren. Er wordt ook onderzoek gedaan naar alternatieven voor PFAS en methoden om PFAS-verontreiniging in water en bodem aan te pakken.
Hoe kun je PFAS binnenkrijgen?
Mensen kunnen PFAS op verschillende manieren binnenkrijgen. Bijvoorbeeld via:
- voedsel (eten en drinkwater)
- huisstof
- lucht (binnen of buiten)
- verpakkingen of keukengerei waarin ze zijn verwerkt
- andere materialen waarin ze zijn verwerkt, zoals regenkleding
- impregneermiddelen of smeermiddelen waarin ze zijn verwerkt
Voedsel als bron van PFAS
Voedsel levert de belangrijkste bijdrage aan de aanwezigheid van PFAS in het lichaam. Dat concludeert het RIVM op basis van onderzoek in 2023. PFAS kunnen in voedsel terechtkomen via bijvoorbeeld vervuilde grond, vervuild water of het voer dat dieren krijgen.
Vooral door het eten van vis krijgen mensen veel PFAS binnen, omdat daarin veel PFAS kan zitten. Ook drinkwater kan PFAS bevatten. Wat is PFAS? In drinkwater dat van grondwater is gemaakt zit minder PFAS dan drinkwater gemaakt van oppervlaktewater.
Andere bronnen waar mensen PFAS mee binnen kunnen krijgen zijn onder andere: dranken zoals koffie en thee, zuivel, dierlijke producten zoals (orgaan)vlees, wild, eieren en plantaardige producten zoals groente en fruit. Volgens berekeningen van het RIVM blijkt dat mensen in Nederland via voedsel meer dan 3 keer zoveel PFAS binnenkrijgen als via drinkwater.
PFAS zijn een groep van chemische stoffen die door de mens zijn gemaakt en die water-, vet- en vuilafstotend zijn. Ze worden gebruikt in veel producten, zoals kleding, pannen, cosmetica en blusschuim. Ze komen ook in het milieu terecht, bijvoorbeeld via de lucht of het afvalwater. Ze breken nauwelijks af en kunnen zich ophopen in de bodem, het water, de planten, de dieren en de mensen.
Ze kunnen schadelijk zijn voor de gezondheid en het milieu, omdat ze invloed kunnen hebben op het immuunsysteem, de hormonen, de voortplanting, de groei en de ontwikkeling. Ze kunnen ook kanker veroorzaken. De overheid probeert de PFAS-vervuiling te verminderen en te voorkomen door strengere regels en onderzoek.
Je kunt zelf ook iets doen om je blootstelling aan PFAS te beperken door producten te kiezen die geen of minder PFAS bevatten. Voor meer informatie over PFAS kun je kijken op deze websites
Lees meer over PFAS in ons kenniscentrum! <- Tip!
https://nl.wikipedia.org/wiki/Poly-_en_perfluoralkylstoffen
https://www.voedingscentrum.nl/encyclopedie/pfas.aspx